Auteur: Golan Muhyaldin
Gepubliceerd op: dinsdag 5 oktober 2021
Update op: maandag 5 december 2022
In samenwerking met en editing van: Edwin Stam, Nicky Schoonenberg, René Kneyber & Cyrilla van der Donk

Inleiding

De Unify Aanpak als doel om inzicht te krijgen in en ondersteuning te bieden aan de wat studenten op het moment voelen tijdens mentorgesprekken. Hieronder vind je een samenvatting, infographic en de uitleg van wat ieder stap betekent. Met theorie van M. Brackett, Permission to Feel (2020).

Wil je hierin begeleid worden? Neem nu contact met ons op.

Doelgroep

De jongvolwassenen waarmee ik dit samen heb uitgevoerd zaten op niveau 2 en 4 van het MBO. Niveau 2 richt zich vooral op basis middelbaar beroepsonderwijs wat praktisch is met een beetje theorie en niveau 4 richt zich op praktijk in combinatie met veel theorie. Dit zijn twee aparte mentorklassen van twee verschillende afdelingen.

Oriëntatie

Volgens McClelland is echte ontmoeting het communiceren van de onderstroom van gevoelens. In zijn ijsbergmodel benoemt hij onderstroom inzichten zoals: overtuigingen, normen & waarden, eigenschappen en motieven (P. Mulder, 2015). Aldus de gevoelens en karakter van de student. Vanuit dit perspectief wil ik meer weten over wat er om gaat in het brein en het hart van mijn studenten binnen / buiten school en vergezellen waar het nodig is. Voor mij als mentor is het belangrijk om een reikende hand te bieden. Echte ontmoeting kan leiden tot een betekenisvolle gesprek voor de student en mij.

Tijdens mijn zoektocht voor een manier waarop ik vaker betekenisvolle gesprekken zou hebben, ontdekte ik een tabel met verschillende emoties die kunnen helpen bij het aangeven en delen van gevoelens. In mijn eigen MBO tijd heb ik zelf vaak moeite gehad om emoties onder woorden te brengen. Deze tabel helpt hierbij, maar daarmee had ik nog geen aanpak die past bij mij. Deze aanpak heb ik zelf ontwikkeld en de naam Unify-Aanpak gegeven. Ik hoop hiermee dat alle (MBO-)mentoren die net als ik willen afstappen van het antwoord ‘Goed’ een handvat hebben om elke student op passende wijze te kunnen vergezellen in het leef- & leerproces.

Mood Meter Model

Tijdens mijn oriëntatie van Het Mood Meter Model kwam ik ook de RULER-aanpak tegen die beschreven wordt als hulpmiddel om samen met het Mood Meter model te gebruiken. De RULER aanpak bestaat uit:

Herkennen Begrijpen Labelen Uitdrukken Reguleren van emoties.

Wij als mentoren zijn snel geneigd om te praten over school prestaties. Vaak is er een lijst met vragen die ik aan elk student stel. In dit artikel wordt er juist gekeken naar de andere kant van verbinding. Ik geloof namelijk dat emoties de drive en kern zijn van school prestaties.

Van Dale – wat is mentorschap?

Ik heb de Unify-Aanpak ontwikkeld om erachter te komen wat de student tijdens een gesprek echt voelt om zo echte ontmoeting te laten plaatsvinden. Dat bestaat uit het Mood Meter Model en elementen van de RULER-aanpak van Marc Brackett. Denk aan mentorgesprekken samen met de student. We staan beiden stil en investeren in ons gevoel op dat moment. Het is een situatie waarbij terug gekeken wordt naar wat er al gebeurt is en hoe degene zich nu voelt. Daarbij krijgt de docent inzicht in hoe de student een probleem/emotie aanpakt en of daar ondersteuning bij gegeven kan worden zonder waardeoordeel. De Unify-Aanpak is dus ontwikkeld om samen vanuit zowel de mentor als de student te praten over hun eigen emoties en de onderstroom van een ander te erkennen. Zo kan een student meer begrip tonen als de mentor gewoonweg een slechte dag heeft gehad en voelt de student zich minder persoonlijk aangevallen. Of bijvoorbeeld wanneer de docent het gevoel heeft dat de student bewust bijdehand en boos doet. Door de Unify-Aanpak zouden deze situaties makkelijk te bespreken zijn en kan de mentor erachter komen wat het gevoel achter het gedrag van de student is. Hieronder een stuk over executieve functies. Wat ze zijn en hoe dit verbinding geeft aan de Unify-Aanpak.

Executieve Functies

In het menselijk brein zijn er hersenprocessen die onze keuzes bepalen als mens. Deze hersenprocessen worden ook wel executieve functies genoemd. Als docenten kunnen wij het denk- en beslissingsproces van de studenten niet zien. Wat we wel kunnen zien is het gedrag wat daar uit komt. Emoties zijn een groot onderdeel van deze hersenprocessen.

Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan Marchia, een student die net een whatsapp bericht heeft gekregen van haar vriendje waar ze drie jaar verkering mee heeft dat hij verliefd is op een ander. Op dat moment zie ik Marchia naar buiten kijken tijdens de les. Ze zit in de hoek en doet alles behalve opletten. Ik zie haar gedrag als mentor. Wanneer ik één op één met haar zit bespreekt Marchia de situatie. Ik begrijp op dat moment dat haar hersenprocessen niet toegekomen zijn om informatie te verwerken of te beginnen aan haar taak omdat haar emotie op dat moment haar tegenhoud om dit te doen. Wanneer ik tijd maak om als haar mentor even te zitten, te luisteren en deze emoties te bespreken is het mogelijk dat de hersenprocessen, oftewel executieve functies, weer op gang kunnen komen. Marchia’s verdriet is herkend en erkend. Dan is het makkelijker voor haar om het opzij te zetten zodat er geïnvesteerd kan worden op lange termijn doelen zoals huiswerk enzovoorts.

De hersenprocessen van het prefrontale cortex die studenten nodig hebben om te werken zijn allemaal volgroeid tussen de 25 en 30 jaar. Dat wil zeggen dat er momenten voor komen dat studenten de hersenprocessen niet optimaal kunnen gebruiken. Als we het voorbeeld van hierboven nemen wil dat zeggen dat zij zich kunnen verslapen of toch ervoor kiezen om de hele dag te gaan slapen. In theorie willen alle studenten op tijd naar school desondanks dat zij misschien geen ochtendmensen zijn. Door de gedragingen van de studenten bewust te zien kan de docent hierbij helpen. De docent kan niet losse trainingen geven om de hersenprocessen los te trainen. Wat de docent wel kan doen is het helpen van dit proces.

Zo werd het mijn doel om de onderstroom van emoties en gedachten te combineren met de bovenstroom van taken en handelingen vanuit het ijsbergmodel. Allemaal in een laagdrempelig mentorgesprek waarin horizontaal gecommuniceerd wordt. In Jip en Janneke taal bedoel ik dat het mijn doel is om eerst te beginnen met het kort bespreekbaar maken van echte emoties.

Ontwerpen & Voorbereiding

Wat kan ik doen? Ik oefende de aanpakken eerst samen met mijn vrienden en daarna met de studenten tijdens één-op-één gesprekken. In het schooljaar toen de pandemie op haar hoogtepunt was in Nederland, heb ik de Unify-aanpak gebruikt tijdens al mijn mentorgesprekken. Niet met de intentie om een aanpak te bedenken, maar juist om door te vragen wanneer studenten weinig tot niet over hun emoties praten. In een periode van ongeveer acht weken, heb ik ongeveer acht keer per persoon dit geoefend. Een kort gesprek van maximaal 5 á 10 minuten om samen stil te staan in hoe de studenten zich voelen én hoe ik mij voel. Door middel van de vier thema’s: herkennen, begrijpen, labelen, uitdrukken, heb ik een aanpak bedacht om zo tot echte ontmoeting te komen. Dit noemen we vanaf nu de Unify-Aanpak.

Hieronder staan de ontwerpkaders om deze aanpak in goede banen te leiden.

UitvoeringseisenVertaling naar de Unify Aanpak
Doe dit een op een met een mentorstudentHet bespreekbaar maken van emoties is een gevoelig onderwerp. De student kan zich kwetsbaar en onveilig voelen wanneer klasgenoten meeluisteren.
Voer het gesprek in je rol als mentorEen mentor kan dit gebruiken om dichterbij de emotionele kern van de student te komen. Hierdoor kan er een verbinding gemaakt worden. Een docent daarentegen is vooral bezig met lesgeven aan een gehele klas. Gezien de eerste voorwaarde is het meest optimaal om in de rol van de mentor deze aanpak uit te voeren.
Start aan het begin van het gesprek met de Unify-AanpakEen mentorgesprek hoort allereerst stil te staan bij de emoties van de student en mentor door dit te herkennen, erkennen en/of delen. Wanneer de emoties besproken zijn kan er geconcentreerder gewerkt worden aan opdrachten en taken van de student.
Beperk het gesprek tot 10 minuten. Blijf het oefenen voor korte duurHet doel is om inzicht in de onderstroom van emotie te krijgen zonder hier een complexe gesprekssessie van te maken. Houd het luchtig en kort. Wanneer het vaker herhaald wordt kan het steeds meer geautomatiseerd.
Het is mogelijk om het zowel online als fysiek uit te voerenOnline of fysiek maakt niet zoveel uit voor de Unify-Aanpak, want het is vooral een communicatie aanpak om te gebruiken.
Neem de elementen van Brackett's Mood Meter Model mee om te herkennen, erkennen, delen en inzicht krijgen. Gebruik het tabel met woorden als een onderdeel van het Unify Aanpak om woorden te vinden bij de emoties die de studenten voelen.
Deel je eigen emoties als mentor ook aan de studentOm echte ontmoeting plaats te laten vinden is het cruciaal om als mentor emoties te delen. Dit hoeft niet in detail maar moet enige oprechtheid en openheid laten zien tegenover de student.
Alle emoties horen welkom te zijn en worden objectief beluisterd en erkend Er mag geen waardeoordeel plaatsvinden tijdens het gesprek. Alle emoties zijn welkom. Dit hoort de mentor duidelijk over te brengen in stap 2. Dit wordt in de volgende bladzijde uitgelegd in het onderdeel over de uitvoering.
Student heeft de vrijheid en mogelijkheid om niets te delenDit wordt al duidelijk in stap 1 of stap 3. Elke student heeft het recht om niets te delen op dat moment. In het gesprek ga je dan meteen door naar stap 4. Zie volgende bladzijde voor meer detail over de bovengenoemde stappen.
De Unify-Aanpak moet landen en kan vervolgacties hebben ter ondersteuning hiervanElk benoemde emotie moet kunnen landen bij de ander. Nadat beiden open en eerlijk zijn geweest kunnen er verdiepende vragen worden gesteld. De vervolgacties die hierbij kunnen helpen staan in verbinding met executieve functies. Hier meer over onder het kopje vervolgacties.
De sfeer moet laagdrempelig zijnHorizontale communicatie en begeleiding in een laagdrempelig sfeer zal stimulerend werken.
De personen horen op dezelfde ooghoogte te praten op een horizontale manierEen voorwaarde van de Unify-Aanpak is om geen autoritaire rol aan te nemen. Anders werkt het niet voor de persoon om zichzelf te open te stellen. Denk dus vooraf goed na welke woorden je wilt gebruiken als mentor. Vermijd woorden zoals: moet, studentje, leventje etc.
Benader jouw collega’s die deskundigen zijn als onderdeel van passend onderwijs, maatschappelijke zorg en/of trajectbegeleiding als het voorbij jouw expertise gaatWanneer het serieus niet goed gaat met de studenten kan ik hen doorverwijzen naar collega’s die met liefde hen ondersteunen vanuit passend onderwijs, maatschappelijke zorg en vertrouwenspersonen. Voordat gebeurt is een mentor de eerste lijn die deze studenten opvangt.

Samenvatting

We kunnen concluderen dat echte ontmoeting plaats kan vinden wanneer we samen tijd maken en praten over het onderstroom van emoties die McClelland beschrijft als onze overtuigingen, normen, waarden, eigenschappen en motieven. Wanneer deze in een individuele gesprek tussen mentor en student op een transparante en laagdrempelige wijze naar boven komen krijgt de mentor inzichten over wat er afspeelt in het leven van de student. We zouden dan wanneer dit gewenst is bij helpen. We weten dat in het gesprek herkennen, erkennen, begrijpen, labelen van emoties en het uitdrukken hiervan nodig is om echte ontmoeting op gang te zetten. Dit doen we zonder waardeoordeel en met een team van deskundigen die ons als mentoren kunnen helpen wanneer de student meer hulp nodig heeft.

Klik hier om de blog over de Unify Aanpak te lezen waarin beschreven wordt hoe het eenvoudige vier-stappenplan tot echte ontmoeting uitgevoerd kan worden en eventuele vervolgacties die bij deze aanpak passen.

Bronnen

Verleg, Verbind, Verdiep

Wil je samen met anderen praten over hun ervaringen? Hoe hebben zij nou de Unify Aanpak gebruikt? Neem nu contact met ons op voor alle mogelijkheden voorbij jouw horizon.